Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Olkuszu w związku z pismem Małopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, przekazującym polecenie Głównego Inspektora Sanitarnego, dotyczące prowadzenia działań edukacyjno-informacyjnych, w zakresie profilaktyki zapobiegania i zwalczania bakterii Legionella sp., przekazuje informacje w tym zakresie.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi określa normy dotyczące czystości mikrobiologicznej ciepłej wody użytkowej w budynkach przedsiębiorstwa podmiotu wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, w budynkach zamieszkania zbiorowego oraz w budynkach użyteczności publicznej, w których w trakcie ich użytkowania wytwarzany jest aerozol wodno-powietrzny. Zgodnie z art. 3 pkt 5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie budynkiem zamieszkania zbiorowego jest budynek przeznaczony do okresowego pobytu ludzi, w szczególności hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy, dom wycieczkowy, schronisko młodzieżowe, schronisko, internat, dom studencki, budynek koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, a także budynek do stałego pobytu ludzi, w szczególności dom dziecka, dom rencistów i dom zakonny. Budynek użyteczności publicznej został w ww. rozporządzeniu zdefiniowany jako budynek przeznaczony na potrzeby administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwości, kultury, kultu religijnego, oświaty, szkolnictwa wyższego, nauki, wychowania, opieki zdrowotnej, społecznej lub socjalnej, obsługi bankowej, handlu, gastronomii, usług, w tym usług pocztowych lub telekomunikacyjnych, turystyki, sportu, obsługi pasażerów w transporcie kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym śródlądowym, oraz inny budynek przeznaczony do wykonywania podobnych funkcji; za budynek użyteczności publicznej uznaje się także budynek biurowy lub socjalny.
W związku z powyższym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Olkuszu zwraca się z uprzejmą prośbą o podejmowanie działań w stosunku do obiektów spełniających opisane powyżej definicje, mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego ludzi, w szczególności związanego z bezpieczeństwem zdrowotnym ciepłej wody użytkowej.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Olkuszu informuje, iż przyczyną skażenia wody pałeczkami Legionella może być niewłaściwa eksploatacja instalacji wody ciepłej lub zbyt niskie stężenie związków dezynfekcyjnych. Wspomniane bakterie namnażają się w temp. 20-50ᵒC, najczęściej w stojącej wodzie (np. w sieciach wodociągowych), gdzie pojawiają się zanieczyszczenia (kamień wapienny, rdza, glony), stanowiące dla Legionelli pożywkę. Gdy temperatura wody osiągnie 55ᵒC Legionella żyje około 20 minut, przy 60ᵒC – już tylko 2 minuty, natomiast przy 70ᵒC – ginie. Ważnym czynnikiem wpływającym na ich namnażanie się w instalacjach wody ciepłej jest także wiek instalacji, warunki jej eksploatacji, tzn. prędkość przepływu wody, temperatura, czas transportu wody (czas przebywania wody w sieci wodociągowej i urządzeniach wodnych), rodzaj zastosowanych materiałów (przewody, uszczelki, złączki, membrany) oraz stan techniczny instalacji.
Inspektor Sanitarny informuje, że w celu eliminacji potencjalnego zagrożenia bakterią Legionella sp. systemów ciepłej wody użytkowej, w pierwszej kolejności należałoby zapobiegawczo przeprowadzić standardową procedurę czyszczenia i dezynfekcji instalacji, która może być przeprowadzona w przedstawiony poniżej sposób. W przypadku przeprowadzania dezynfekcji termicznej woda w podgrzewaczach danego budynku powinna zostać podgrzana do temperatury, co najmniej 70ᵒC. W tym czasie wszystkie punkty czerpalne powinny być zamknięte, a pompa cyrkulacyjna powinna być włączona. Ten stan pracy instalacji powinien być utrzymany aż do uzyskania odpowiedniej temperatury w obiegu cyrkulacyjnym w punkcie zasilania podgrzewacza wodą. Temperatura na wyjściu z wymiennika ciepłej wody użytkowej, (jeżeli woda pochodzi z miejskiej sieci ciepłowniczej powinien to być kurek wody najbliższy wejścia sieci ciepłej wody użytkowej do budynku) winna wynosić, co najmniej 65ᵒC. Następnie należy przeprowadzić dezynfekcję termiczną punktów czerpalnych poprzez otwarcie i przepłukanie wszystkich kranów i prysznicy w sieci.
Czas płukania powinien wynosić od 5 do 30 minut. Istotnym jest, aby woda w punkcie końcowym sieci osiągnęła wysoką temperaturę, co będzie świadczyć o tym, że dezynfekcja dotyczyła całej sieci. Jeżeli dezynfekcja termiczna nie odniesie zamierzonego skutku i w wynikach badań nadal będzie skażenie pałeczkami bakterii Legionella sp., należy podjąć dalsze kroki zmierzające do obniżenia jej ilości poprzez przeprowadzenie dezynfekcji chemicznej instalacji ciepłej wody użytkowej budynku. Procedurę postępowania oraz częstotliwość badań w przypadku stwierdzenia zanieczyszczenia ciepłej wody użytkowej bakteriami Legionella sp. określono w części A Załącznika Nr 5 „Wymagania mikrobiologiczne, jakim powinna odpowiadać ciepła woda” do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017r. poz. 2294).
Postępowanie dezynfekcyjne (dezynfekcja termiczna lub chemiczna) powinno zostać podjęte zawsze: - w przypadku wyłączenia instalacji wodociągowej na dłużej niż 1 miesiąc;
- jeżeli instalacja wodociągowa lub jej część została wymieniona lub zabiegi konserwacyjne mogły prowadzić do jej zanieczyszczenia;
- w instalacji wodociągowej w miejscu przebywania osób, u których wystąpiło podejrzenie lub stwierdzono zachorowanie na legionellozę.
Należy wskazać, że w celu wyeliminowania namnażania bakterii z rodzaju Legionella niezbędnym jest również wdrożenie działań profilaktycznych, polegających na, m.in.:
- okresowym przegrzewaniu wody ciepłej do temp. minimum 55ᵒC, eliminowaniu zastojów wody w instalacji wody ciepłej, izolowaniu rur instalacji ciepłej wody użytkowej przeciw obniżaniu temperatury wody ciepłej poniżej zalecanej (55°C), regularnych zabiegach czyszczenia zbiorników wodnych, prowadzeniu okresowych przeglądów i czyszczenie urządzeń klimatyzacyjnych, utrzymywaniu we właściwym stanie sanitarno-higienicznym inhalatorów, perlatorów, urządzeń lub ich elementów wpływających na wytwarzanie aerozolu wodno-powietrznego, np. słuchawek prysznicowych.
Inspektor Sanitarny informuje ponadto, że z myślą o zarządzających wewnętrznymi systemami wodnymi i urządzeniami występującymi w budynkach, został opracowany przez Zakład Bezpieczeństwa Zdrowotnego Środowiska Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny – Państwowego Instytutu Badawczego we współpracy z Głównym Inspektoratem Sanitarnym dokument pt. ,,Zalecenia dotyczące ponownego otwierania budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego po wydłużonym przestoju lub ograniczonej eksploatacji, w ramach działań zapobiegających zakażeniom bakteriami z rodzaju Legionella”, który jest dostępny na stronach internetowych NIZP PZH-PIB oraz GIS (w zakładce Woda użytkowa i kranówka1). Zawarte w nim wskazówki pomogą zmniejszyć zagrożenie, jakie mogą stanowić występujące w wodzie bakterie Legionella sp. Autorzy wskazali w ww. dokumencie zakres podstawowych działań technicznych dla różnego typu systemów/urządzeń lub ich elementów.
