Poniżej przedstawiamy działania służące łagodzeniu skutków zamknięcia kopalni i wyłączenia pomp odwadniających, podejmowane w ciągu mijającego roku przez wójta, pracowników urzędu gminy oraz inne właściwe instytucje – zgodnie z ich kompetencjami.
ZAPADLISKA
W związku z występowaniem zapadlisk w terenach zabudowanych w Bolesławiu (m. in. bolesławski park – 18.09.2024r., ul. Parkowa w okolicach schroniska dla zwierząt – 20.11.2024r., zabudowania gospodarcze przy byłych mieszkaniach komunalnych - 14.12.2024r., droga do cmentarza polskokatolickiego, a także przy DK94) we współpracy z ZGH Bolesław – na podstawie dostępnej u przedsiębiorcy górniczego dokumentacji i map historycznych oznaczono miejsca publiczne zagrożone wystąpieniem deformacji nieciągłych, m.in. teren Szkoły Podstawowej w Bolesławiu (początek stycznia 2025 roku).
Na wniosek wójta skierowany do Głównego Geologa Kraju – we współpracy z przedsiębiorcą górniczym – ze względu na przenikanie się współczesnego i historycznego kopalnictwa powstała mapa obszarów zagrożonych powstaniem zapadlisk w miejscowości Bolesław.
Mapa obszarów zagrożonych powstaniem zapadlisk na terenie miejscowości Bolesław została sporządzona przez Centrum Geozagrożeń PIG-PIB na podstawie dostępnych danych archiwalnych związanych z prowadzoną eksploatacją na terenie miejscowości Bolesław oraz szeregu prac terenowych.
Centrum Geozagrożeń PIG-PIB przeprowadził inwentaryzację zapadlisk na obszarze byłej eksploatacji rud cynku i ołowiu. Na jej podstawie stwierdzono, że w obrębie zagospodarowanej części miejscowości Bolesław zapadliska tworzą się w rejonie szybów bądź szybików. Łącznie zdiagnozowano i zinwentaryzowano 97 miejsc, gdzie istnieje ryzyko powstania obniżenia terenu lub zapadliska. Zaznaczyć należy, że dokładność map historycznych jest bardzo niska i wskazane lokalizacje mogą być obarczone błędem położenia rzędu 10-20 m.
Na obszarach zurbanizowanych nie są widoczne powierzchniowe oznaki zapadania wyrobisk poeksploatacyjnych.
Publikacja mapy na stronie internetowej UG została poprzedzona spotkaniem z właścicielami bądź administratorami działek wskazanych na mapie jako miejsca do obserwacji
Oznaczanie w terenie miejsc zagrożonych wystąpieniem deformacji
26 marca 2025 roku oznaczono w terenie miejsca potencjalnie zagrożone wystąpieniem deformacji nieciągłych w przestrzeni publicznej. Były to działania prewencyjne wykonywane w porozumieniu z Centrum Geozagrożeń PIG-PIB w związku z otrzymaniem „Mapy obszarów zagrożonych powstaniem zapadlisk na terenie miejscowości Bolesław”.
Skierowano do mieszkańców apel o obserwację oznaczonych miejsc i ewentualne zgłaszanie niepokojących zmian terenu (spękań, zaniżeń itp.).
Raport o deformacjach terenu w rejonie olkuskim
Centrum Geozagrożeń PIG – PIB – oddział w Krakowie, zgodnie ze wcześniejszymi zapowiedziami, opublikowało na swojej stronie internetowej „Raport z prac analitycznych o deformacjach terenu dla rejonu oddziaływania eksploatacji rud cynku i ołowiu w rejonie olkuskim” obejmujący gminy: Olkusz, Bolesław, Bukowno i Klucze.
Opracowanie wraz z mapami zapadlisk w obszarze oddziaływania kopalń rud cynku i ołowiu w rejonie olkuskim jest dostępne pod linkiem: https://www.pgi.gov.pl/zapadliska-home/zapadliska-alias/rejon-olkuski
Lokalizacja zinwentaryzowanych w Raporcie zapadlisk znajduje się także na Portalu Mapowym PIG-PIB. Aby treści prezentowane w dotychczasowych raportach były zrozumiałe możliwie dla jak największej liczby osób zainteresowanych opracowano „Słownik podstawowych pojęć i terminów stosowanych w raportach PIG- PIG dotyczących zapadlisk” również dostępny pod ww. linkiem.
Zasypywanie i zabezpieczanie zapadlisk oraz pustek poeksploatacyjnych
- zapadlisko w parku w Bolesławiu
Czas wystąpienia - 18.09.2024r.
Konsekwencją wystąpienia zapadliska było ograniczenie wstępu do parku i wyłączenie znacznej jego części z użytkowania.
Zasypanie zapadliska było poprzedzone liczną korespondencją z przedsiębiorcą górniczym oraz Małopolskim Konserwatorem Zabytków w związku z wpisaniem dworu i otaczającego go
parku do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków.
23 kwietnia rozpoczęły się prace zlecone i nadzorowane przez ZGH „Bolesław” S.A. mające na celu zasypanie zapadliska powstałego jesienią ubiegłego roku za dworem w
Bolesławiu.
Teren parku jest objęty stałym monitoringiem przez Państwowy Instytut Geologiczny. W październiku ubiegłego roku (po wystąpieniu zapadliska w parku) pracownicy
Państwowego Instytutu Geologicznego umieścili na terenie parku 3 stabilizowane znaki geodezyjne osnowy wysokościowej (repery), w tym 1 na budynku dworu oraz 2 gruntowe, celem
określania rzędnej wysokościowej w przyjętym układzie odniesienia w procesie.
Wójt podjął również działania zmierzające do zniesienia ograniczenia wstępu do parku.
- zapadlisko w komórce lokatorskiej dawnych mieszkań komunalnych
Czas wystąpienia - 14.12.2024r.
Teren został ogrodzony i objęty monitoringiem przez PIG.
8 stycznia b.r. zapadlisko zostało zasypane.
W związku ze stwierdzeniem reaktywacji deformacji nieciągłej, 12 lutego 2025 roku pracownicy ZGH „Bolesław” S.A. dokonali jej zasypania kamieniem dolomitowym.
- zabezpieczenie pustek poeksploatacyjnych na cmentarzu w Bolesławiu
Do 31 marca b.r. obowiązywało Zarządzenie Administratora Cmentarza Parafialnego wprowadzające czasowe ograniczenie wstępu na część cmentarza, pod którą wykryto pustki
poeksploatacyjne będące pozostałością górnictwa historycznego.
Wiercenia przeprowadzone w czerwcu i lipcu 2024 roku oraz badania skanerem, poprzedzone analizą map historycznych przez specjalistów ZGH Bolesław oraz Centrum Geozagrożeń
PIG-PIB, wykazały występowanie dwóch dużych pustych komór podziemnych o nieregularnych kształtach zlokalizowanych bezpośrednio pod cmentarzem.
Pustki zostały zabezpieczone na zlecenie ZGH Bolesław przez specjalistyczną firmę. Prace, które rozpoczęły się w grudniu 2024 roku, trwały kilka tygodni i polegały na
wtłaczaniu do każdego z odwierconych wcześniej otworów badawczych odpowiednio dobranej mieszaniny, która utworzyła swego rodzaju kolumnę (o podstawie ok. 10-12 m średnicy u
podstawy i 2 m średnicy przy stropie) podpierającą strop pustki.
Podkreślić trzeba, że teren cmentarza znajduje się w miejscu, gdzie przed laty prowadzona była działalność górnicza i wymaga obserwacji. Wszelkie niepokojące obniżenia bądź
spękania terenu należy zgłaszać do administratora cmentarza lub urzędu gminy.
- likwidacja otworów wiertniczych na ul. Parkowej w Bolesławiu
29 kwietnia 2025r. na ulicy Parkowej rozpoczęły się prace, polegające na likwidacji przez cementację sześciu otworów badawczych. Działki, na których zlokalizowane są otwory,
stanowią własność Skarbu Państwa w użytkowaniu wieczystym ZGH „Bolesław” S.A.
W pierwszym kwartale 2025r. Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” S.A. zwróciły się z wnioskiem do Starosty Olkuskiego o zatwierdzenie „Projektu robót geologicznych w celu
likwidacji otworów wiertniczych na ulicy Parkowej w miejscowości Bolesław, działki nr ewidencyjny 1618/2, 1618/12, 1618/111, 1618/115, powiat olkuski, województwo
małopolskie”. Dokumentacja została opracowana przez uprawnionego geologa w lutym 2025r.
5 marca 2025r. do Wójta Gminy Bolesław wpłynęło pismo Starosty Olkuskiego w sprawie zaopiniowania przedmiotowego projektu. Postanowienie o pozytywnym zaopiniowaniu projektu
przez wójta wraz ze stosownym uzasadnieniem zostało wydane 7 marca 2025r.
Zadanie zostało sfinansowane przez Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” S.A.
Uwaga! Zapadliska, choć ich występowanie w miarę podnoszenia się lustra wody jest coraz rzadsze, pojawiają się w miejscach oznaczonych, często wygrodzonych i opisanych jako miejsca zagrożone ich powstaniem i wyraźnym zakazem wstępu. Prosimy o przestrzeganie tego zakazu i zachowanie w pobliżu oznaczonych miejsc szczególnej ostrożności.
ZALEWISKA
W miejscach, gdzie przez lata funkcjonowały odkrywkowe kopalnie piasku (teren byłej piaskowni przy stawach osadowych w Bolesławiu oraz piaskowni w Hutkach w okolicach Sztolni Ponikowskiej), tworzą się obecnie zalewiska. Miejsca te, będące w większości własnością Lasów Państwowych administrowanych przez Nadleśnictwo Olkusz, zostały zrekultywowane w kierunku leśnym. W większości są to tereny, gdzie wcześniej prowadzona była eksploatacja na zawał.
Mimo licznych interwencji i pism kierowanych do Nadleśnictwa Olkusz w sprawie konieczności wycinki drzew w terenach zalewowych, tylko część obszarów zalewowych została oczyszczona z drzewostanu. Prace te wstrzymano ze względu na duże tempo przyrastania wody oraz zagrożenie dla ludzi i sprzętu z powodu mogących się w tych miejscach pojawiać osuwisk skarp (nieprzystosowanych do tworzących się zbiorników wodnych) oraz mogących wystąpić w tym miejscu zapadlisk. Teren ten – ze względu na mogące tu wystąpić niebezpieczeństwa jest od dłuższego czasu oznaczony i objęty zakazem wstępu.
W jednym z pism do PGL Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Olkusz wójt gminy zwróciłuwagę na odpowiednie ukształtowanie skarp powstających zbiorników, uniemożliwiające ich podmywanie i tworzenie niebezpiecznych osuwisk.
W grudniu 2024 roku Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie przystąpienia do sporządzenia planu ogólnego Gminy Bolesław. Nowo tworzony plan zakłada, że tereny obecnych zalewisk – niezależnie od tego, kto będzie nimi dysponował – po ustabilizowaniu poziomu wody i gruntów – zostaną częściowo przeznaczone do celów turystyczno- sportowo-rekreacyjnych (zbiornik Pole Bolesław przy ulicy Osadowej – do sportów motorowodnych, zbiornik Pole Hutki II – do „cichej rekreacji”). Proces ten – zarówno w części formalno-prawnej, jak i podczas prowadzenia ewentualnych prac inwestycyjnych - wymaga czasu i cierpliwości.
Zalewisko tworzy się również w południowej części miejscowości Bolesław w rejonie ul. Głównej, za kościołem polskokatolickim oraz w rejonie wybudowanej drogi powiatowej,
stanowiącej tzw. obwodnicę Bolesławia.
Teren ten należy do ZGH „Bolesław” S.A. Na wniosek spółki Gmina Bolesław wydała zezwolenie na wycinkę drzew. Była ona prowadzona sukcesywnie w miarę podnoszenia się lustra wody. Niestety, nie zrobiono tego w tzw. terenach zawałowych, czyli w miejscu, które najwcześniej pokryło się wodą – najniżej położonej zalanej części obwodnicy.
Niepokój budzi woda z tworzących się zalewisk podchodząca blisko terenów zabudowanych, w tym obok kościoła polskokatolickiego. W sytuacji zagrożenia – miejsca te zostaną zabezpieczone przez ZGH „Bolesław”, co potwierdzają otrzymane od Zarządu Spółki pisma.
Jednocześnie wójt gminy prowadzi rozmowy ze specjalistami w dziedzinie górnictwa i hydrogeologii na tematewentualnego pompowania wody z opisanego wyżej zalewiska w celu ustabilizowania bądź obniżenia jej poziomu i uchronienia terenów zurbanizowanych przed podtapianiem.
15 września 2025 roku wójt gminy wystąpił z pismem do prof. Krzysztofa Galosa – Głównego Geologa Kraju, Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, w którym - ze względu na znaczną dynamikę zachodzenia zmian hydrogeologicznych – oprócz zwrócenia uwagi na konieczność stworzenia nowych map poziomów wodonośnych, zwrócił się z prośbą o stworzenie modelu numerycznego (mniejszego niż GZW+) tylko dla zlewni rejonu dawnej eksploatacji podziemnej i powierzchniowej rejonu Bolesławia w aspekcie Olkusza i Pomorzan.
Mniejszy model, z mniejszą ilością danych, łatwiejszy do opracowania, ukierunkowany na konkretne problemy w odpowiednio większej skali, a zasilony aktualnymi pomiarami przeprowadzonymi w chwili obecnej, będzie podstawą do opracowania konkretnych rozwiązań naprawczych i prewencyjnych.
Ponadto wójt zwrócił się z prośbą o rozpoczęcie pilnych prac i badań, których wynik przyczyni się do realizacji działań naprawczych w celu przywrócenia do bezpiecznego użytkowania terenów zagrożonych podtopieniami i miejsc, w których powstały zalewiska, zwłaszcza te, które zagrażają obszarom zurbanizowanym.
29 września 2025 roku odbyło się na terenie gminy spotkanie, w którym uczestniczyli m.in. prof. Krzysztof Galos – reprezentujący Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Jan Krzysztof Klęczar – Wojewoda Małopolski, dr Tomasz Wojciechowski kierownik Centrum Geozagrożeń PIG – PIB w Krakowie, dr hab. Inż. Artur Dyczko – dyrektor Oddziału Górnośląskiego PIG – PIB, przedstawiciele ZGH „Bolesław” oraz przedstawiciele Gminy Bolesław na czele z wójtem Krzysztofem Dudzińskim i Przewodniczącym Rady Gminy Bartłomiejem Prychodko.
Wójt gminy Krzysztof Dudziński omówił najważniejsze problemy, z którymi mierzy się gmina Bolesław od momentu wyłączenia pomp odwadniających kopalnię, m.in. powiększające się zalewisko za kościołem polskokatolickim w Bolesławiu, zalaną cześć drogi powiatowej, tzw. obwodnicy Bolesławia i konieczność przywrócenia jej do użytkowania, tworzące się po dwóch stronach Sztolni Ponikowskiej zalewiska w Hutkach, ciek Kopanina w Hutkach, przepust na rzece Biała w ciągu ul. Głównej w Laskach, dawny „basen” z mnichem na rzece Biała w Laskach oraz odkopaną w części Sztolnię Bolesławską w okolicach ul. Laskowskiej w Bolesławiu. Następnie uczestnicy spotkania udali się na wizję w terenie.
Spotkanie miało na celu nie tylko zwrócenie uwagi na problemy będące następstwem zakończenia działalności górniczej na tym terenie, ale również znalezienie rozwiązań, dzięki którym można będzie ograniczyć zagrożenia i zapewnić bezpieczeństwo mieszkańcom gminy. Jednym z postulatów, który padł podczas spotkania, jest m.in. konieczność wykonania przez Górnośląski Oddział PIG – PIB modelu numerycznego dla zlewni rejonu dawnej eksploatacji podziemnej i powierzchniowej rejonu Bolesławia.
W tym miejscu należy podkreślić stałą współpracę z dyrektorem i pracownikami PIG-PIB w zakresie badań miejsc dotkniętych problemem podmokłości i podtopień (na podstawie informacji otrzymanych od wójta gminy Górnośląski Oddział PIG-PIB wykonuje interwencyjnie badania terenów zurbanizowanych zagrożonych podmokłościami i podtopieniami – obecnie na działkach w pobliżu ulicy Laskowskiej w Bolesławiu) oraz przekazywanie rekomendacji służących zminimalizowaniu powstałych uciążliwości.
5 listopada 2025 roku odbyło się w Urzędzie Gminy Bolesław spotkanie wójta gminy Krzysztofa Dudzińskiego z dyrektorem Okręgowego Urzędu Górniczego w Krakowie, panem Marcinem Skrobiszem.
Rozmowy dotyczyły aktualnej sytuacji hydrologicznej na terenie gminy, a w szczególności konieczności zabezpieczenia zurbanizowanych działek przed negatywnym wpływem stale podnoszącej się wody, wypełniającej lej depresji po zamknięciu kopalni i zaprzestaniu odwadniania terenu przez przedsiębiorcę górniczego, w szczególności działek wzdłuż ulicy Głównej w Bolesławiu (od remizy w kierunku Olkusza), a także ochronę terenów, które - przed wytworzeniem leja depresji - uznawane były za tereny podmokłe, tj. okolice ulicy Browarnej, Chmielnej, Wyzwolenia i Laskowskiej w Bolesławiu, a także Bolesławskiej w Kolonii. Wspólnie dyskutowano i szukano rozwiązania pozwalającego na interwencyjny zrzut wody z południowej części Bolesławia. Spotkanie zakończyło się wizją w terenie. Uczestnicy obejrzeli miejsca, które były przedmiotem wcześniejszych rozmów i wymiany korespondencji.
CIEKI WODNE
Wytworzony na skutek pompowania wód podziemnych lej depresji doprowadził do zaniku cieków wodnych znajdujących się na terenie gminy. Koryta rzek zostały zarośnięte (dziś rosną w nich kilkudziesięcioletnie drzewa), w niektórych miejscach zostały również zasypane.
Problemem stało się ich pogłębienie oraz wyczyszczenie z zalegającej roślinności. Cieki wodne będące we władaniu PGW Wody Polskie nie mogły zostać oczyszczone z powodu przepisów, które nie pozwalały na takie działania, ponieważ PGW WP jest właścicielem wód płynących.
Rzeka Biała
Prace utrzymaniowe wykonane przez PGW Wody Polskie (Nadzór Wodny w Olkuszu)
Do chwili obecnej PGW Wody Polskie (we współpracy z Gminą Bolesław) wykonały następujące prace utrzymaniowe na rzece Biała: udrożnienie koryta poprzez usunięcie zatorów, wycinka drzew o średnicy do 15 cm niewymagających zezwolenia na ich usunięcie, ręczne wykoszenie zdrewniałych porostów z dnia i skarp wraz z wygrabieniem, odcinkowe udrożnienie koryta obejmujące roboty ziemne i plantowanie skarp.
Uzyskano też derogację na rozbiórkę tam bobrowych zagrażających wystąpieniem miejscowych spiętrzeń wody i podtopień.
Obniżenie piętrzenia na stawach przez PGW Wody Polskie (Nadzór Wodny w Olkuszu)
Obserwowane od wielu miesięcy zwiększenie przepływu w cieku Biała, spodziewany dodatkowy dopływ wód z jej odradzających się źródlisk, a także intensywny dopływ wód gruntowych w rejonie stawów, zarówno bezpośrednio z gruntu, jak i przez zlokalizowane w m. Laski otwory badawcze, którymi następuje dynamiczny wyrzut wody podziemnej, oraz specyfika położenia m. Laski wraz z faktem nieuregulowania na dzień dzisiejszy formalności przez PZW w zakresie korzystania ze stawów w m. Laski przyczyniły się do podjęcia decyzji przez przedstawicieli Wód Polskich o długotrwałym obniżeniu piętrzenia na stawach o 50 cm, celem zadbania o bezpieczeństwo mieszkańców Gminy Bolesław i ich dobytku.
Obecnie na stawach oraz poniżej trwają prace mające na celu obniżenie piętrzenia na stawach zapowiadane i realizowane przez PGW Wody Polskie (Nadzór Wodny w Olkuszu).
Usprawnienie przepustu
4 marca 2025 roku pracownicy Gminnego Zakładu Oczyszczania Ścieków wykonali dodatkowy przepust/obejście, tzw. „bajpas” na końcu ul. Głównej w Laskach. Prace były podyktowane koniecznością obniżenia lustra wody w rzece oraz ochroną zagospodarowanych działek położonych wzdłuż rzeki.
Przesunięcie terminu wykonania prac w terenie wynikało z potrzeby ich uzgodnienia z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej (PGW Wody Polskie).
Zastosowane rozwiązanie, które już przyniosło oczekiwane efekty, jest doraźne. Docelowo wadliwie zamontowany przed laty przepust musi zostać przebudowany. Aby to wykonać, konieczne jest zawarcie porozumienia z miastem Dabrowa Górnicza oraz osobą fizyczną, będącą właścicielem terenu, wykonanie projektu i uzyskanie stosownych pozwoleń.
Niestety dotychczasowe próby przebudowy przepustu znajdującego się na działce prywatnej, w innej gminie i województwie, mimo wielu pism skierowanych do Nadleśnictwa Siewierz oraz Prezydenta Miasta Dąbrowa Górnicza, nie przyniosły oczekiwanego efektu.
W tej sprawie wójt zwrócił się z prośbą o pomoc do Wojewody Małopolskiego, który wystąpił z pismem do Wojewody Śląskiego.
Kanał Dąbrówka
12 lutego 2025 roku ZGH Bolesław S.A. wyraziły zgodę na wykorzystanie urządzenia wodnego, jakim jest Kanał Dąbrówka, w zakresie opisanym w opracowaniu pn. „Koncepcja zagospodarowania Kanału Dąbrówka po zaprzestaniu pompowania wód kopalnianych wraz z koncepcją płytkiej melioracji wodnej prognozowanych terenów zagrożonych podtopieniami po zakończeniu działalności górniczej” dla rozwiązania problemów dotyczących podtopień i podmokłości w związku z likwidacją kopalni Olkusz – Pomorzany, wyłączeniem pomp i naturalnym odtwarzaniem się zwierciadła wody.
Gmina Bolesław pozyskała ofertę na wykonanie dokumentacji technicznej dotyczącej wykorzystania Kanału Dąbrówka do płytkiej melioracji, a Zakłady przystąpiły do aktualizacji opracowania.
Na początku listopada na zlecenie ZGH „Bolesław” S.A. wykonano prace utrzymaniowe na kanale Dąbrówka. Roboty odbywały się na odcinku prowadzącym od ul. Bolesławskiej w Kolonii w kierunku miejscowości Laski. Oczyszczenie kanału na tym odcinku pozwoli na swobodny odpływ wody ze Sztolni Bolesławskiej oraz rowu wzdłuż drogi powiatowej DP1073K, czyli ulicy Laskowskiej w Bolesławiu i ulicy Bolesławskiej w Kolonii.
Zakłady Górniczo – Hutnicze przeprowadziły również aktualizację opracowania pn. „Koncepcja zagospodarowania Kanału Dąbrówka po zaprzestaniu pompowania wód kopalnianych wraz z
koncepcją płytkiej melioracji wodnej prognozowanych terenów zagrożonych podtopieniami po zakończeniu działalności górniczej” w zakresie rozszczelnienia Kanału Dąbrówka.
Dokument został przekazany do Urzędu Gminy Bolesław.
Sztolnia Ponikowska
Udrożnienie – ZGH Bolesław, PGW Wody Polskie
ZGH „Bolesław” S.A. w Bukownie wykonały prace udrażniające polegające na odtworzeniu 134 metrów zasypanego dotychczas rowu Sztolni Ponikowskiej (będącego własnością Skarbu Państwa – a na podstawie porozumienia, na czas robót, przejętego przez ZGH „Bolesław” S.A.).
Koryto zostało oczyszczone z drzew, krzewów i korzeni, uformowano skarpy i wzmocniono obrzeża na odcinku od odtworzonej części rowu Sztolni Ponikowskiej w kierunku zachodnim do miejsca, gdzie rów przechodzi w ciek pod nazwą Sztolnia Ponikowska. Powstał przepust na drodze leśnej prowadzącej do byłej zmywnicy nr 2. W przepuście zamontowano dwa rurociągi, które ułatwią przepływ wody w przyszłości. Droga nad przepustem została utwardzona tłuczniem oraz zabezpieczona barierami ochronnymi. Zbudowano także betonową groblę, która zatrzyma gwałtowny przepływ wody w rowie Sztolni Ponikowskiej. Odcinek pomiędzy groblą a drogą został wyłożony betonowymi płytami zarówno na brzegach rowu jak i na jego dnie. Wykonana została także wycinka drzew porastających rów sztolni za przepustem, w kierunku wschodnim.
Po wizji lokalnej z udziałem przedstawicieli PGW Wody Polskie (z dyrektorem Zarządu Zlewni w Katowicach) oraz Nadzoru Wodnego w Olkuszu, przedstawicieli ZGH „Bolesław” S.A.(z Prezesem Zarządu) oraz przedstawicielami gminy Bolesław, która odbyła się 7 sierpnia 2025 roku, ustalono zakres prac na cieku Sztolnia Ponikowska, będącym we władaniu Wód Polskich, do których zobowiązali się przedstawiciele ZGH „Bolesław”:
- wykonanie umocnienia i podniesienia brzegu północnego w celu zabezpieczenia przed zalaniem posesji prywatnych wzdłuż ul. Głównej w Laskach od przepompowni ścieków w kierunku ujścia do końca ogrodzeń posesji,
- rozebranie zatoru za byłą Spółdzielnią Inwalidów,
- udrożnienie odcinka sztolni od mostu przy ul. Sławkowskiej w Laskach do ujścia do rzeki Biała – działania wspólne z Nadzorem Wodnym,
- usunięcie drzew w przebiegu sztolni (zgodnie z decyzją z dnia 9 lipca 2025 roku.
Obecnie w Laskach trwają roboty ziemne, do których zobowiązały się ZGH „Bolesław” S.A.
Jednocześnie PGW Wody Polskie złożyły wnioski na usunięcie kolejnych drzew w korycie cieku Sztolnia Ponikowska, a na przełomie października i listopada przeprowadziły prace
utrzymaniowe na odcinku Sztolni Ponikowskiej na odcinku równoległym do ulicy Głównej w Lasach aż do ujścia do rzeki Biała.
Przepusty
W tym roku zostało zlecone opracowanie dokumentacji projektowo – kosztorysowej przebudowy trzech przepustów w ciągach dróg gminnych na przecięciu ze Sztolnią Ponikowską (2 przepusty na ul. Pomorskiej w Hutkach – sztolnia i ciek Kopanina) oraz przepust na ul. Ponikowskiej w Bolesławiu.
1 lipca 2025 roku, radni województwa zdecydowali o udzieleniu pomocy finansowej dla Gminy Bolesław w wysokości 500 tys. zł, z przeznaczeniem na realizację zadań związanych z przebudową przepustów pod drogami gminnymi na terenach podmokłych i zagrożonych podtopieniami, m.in. w Sztolni Ponikowskiej.
W pierwszych dniach listopada, po przeprowadzeniu procedury wyboru wykonawcy zgodnie z PZP, rozpoczęły się prace związane z modernizacją 2 przepustów w drogach gminnych w miejscowości Hutki. Jeden z nich zabudowany (ale w chwili obecnej zupełnie zasypany i niewidoczny dla użytkowników drogi) jest na ul. Pomorskiej. W przeszłości służył odprowadzaniu wody z cieku Kopanina. W obecnym stanie pozwoli na ustabilizowanie na odpowiednim poziomie wody, która gromadzi się w zbiorniku powstałym po eksploatacji piasku przez ZGH „Bolesław” S.A. (zbiornik zachodni po północnej stronie Sztolni Ponikowskiej). Drugi przepust, istniejący, zabudowany jest w drodze łączącej ul. Jurajską (droga powiatowa DP1095K) z drogą gminną (ul. Pomorska), w miejscu przecięcia ze sztolnią.
Dodatkowo zlecono wykonanie dokumentacji na przebudowę przepustu pod ul. Cichą w Kolonii. Obecnie trwa procedura uzyskania pozwolenia wodnoprawnego dla tego zadania.
Przebudowa obu projektowanych przepustów (ul. Cicha w Kolonii i ul. Ponikowska w Bolesławiu) nastąpi w 2026 roku.
Ponieważ woda gromadząca się w odtworzonym przez ZGH „Bolesław” S.A. korycie Sztolni Ponikowskiej rozlewała się przed zbyt wysoko zabudowanym przepustem, wykonanym podczas budowy chodnika, pod drogą powiatową DP1095K, tj. ulicą Jurajską w Hutkach, co stanowiło zagrożenie dla domów znajdujących się w bliskim sąsiedztwie, Zarząd Drogowy na początku listopada 2025 roku dokonał jego rozszczelnienia, przed planowaną przebudową tego obiektu drogowego.
Sztolnia Bolesławska
We wrześniu 2025 roku, w związku ze zgłoszeniami mieszkańców ulicy Laskowskiej o pojawiającej się wodzie w piwnicach ich domów, wójt podjął decyzję o odkopaniu (odtworzeniu)Sztolni Bolesławskiej, na odcinku przebiegającym przez działkę gminną. Złożono wniosek na wycinkę drzew w przebiegu koryta sztolni oraz rowie przydrożnym odprowadzającym wodę wzdłuż ulicy Kopalnianej.
Podczas prac odtworzeniowych natrafiono na relikty dawnej obudowy sztolni – pozostałości drewnianej konstrukcji. W związku z powyższym złożono zawiadomienie do Małopolskiego
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W wyniku wizji dokonanej na sztolni (6.10.2025) przez przedstawicieli Konserwatora, ustalono, że konieczne będzie zgłoszenie do
konserwatora konieczności przeprowadzenia badań i nadzoru archeologicznego na tym odcinku sztolni w czasie prowadzenia dalszych prac.
W związku z powyższym czasowo wstrzymano roboty ziemne na tym odcinku sztolni.
Ponieważ część odcinka Sztolni Bolesławskiej biegnie równolegle do drogi powiatowej (ul. Laskowskiej w Bolesławiu i Bolesławskiej w Kolonii) wójt gminy zwrócił się do Zarządu Drogowego z prośbą o oczyszczenie i przeprofilowanie rowu, który umożliwi odpływ wody z odkopanej w ostatnim czasie sztolni. Roboty te wykonano na początku listopada 2025 roku.
Niestety, wójt nie uzyskał zgody na obniżenie lustra wody przed przepustem pod ul. Szkolną poprzez zastosowanie dodatkowej rury ø 200 lub ø 315 pod przepustem.
Co ważne, trwają rozmowy wójta w sprawie interwencyjnego zrzutu wody z południowej części Bolesławia w celu zaprzestania podnoszenia się lustra wody, a następnie jego obniżenia do bezpiecznego poziomu, co mogłoby rozwiązać problem podtopień budynków na ulicy Laskowskiej, Wyzwolenia, a także Chmielnej i Browarnej.
PODSUMOWANIE
Wszystkie działania podejmowane w związku z zaprzestaniem eksploatacji górniczej służą ochronie mieszkańców, przywracaniu do bezpiecznego użytkowania terenów zagrożonych zapadliskami, podtopieniami lub zalewiskami oraz ochronie gminnej infrastruktury.
Wielość i złożoność problemów, które dotknęły rejon olkusko-bolesławski po zamknięciu kopalni, powoduje, że samorządy, bez wsparcia merytorycznego, prawnego, a także finansowego, nie są w stanie sobie same poradzić, dlatego na bieżąco jest prowadzona korespondencja w tej sprawie z organami centralnymi bądź instytucjami nadzorującymi proces likwidacji kopalni. Wypełniająca lej depresji woda stanowi problem wielu gmin, dlatego należy go rozwiązywać wspólnie i w porozumieniu, co jest na bieżąco czynione.
Władze centralne, do których kierowane są pisma wójta oraz rady gminy, również dostrzegają problemy gmin dotkniętych skutkami zakończenia działalności górniczej. Ich wynikiem jest powołanie przez Prezesa Rady Ministrów Międzyresortowego Zespołu do spraw usuwania skutków i przeciwdziałania zagrożeniom związanym z występowaniem zapadlisk i podtopień na terenie gminy Trzebinia i w rejonie olkuskim. Od wyników prac ww. Zespołu w dużej mierze zależeć będą kolejne etapy zabezpieczania gminy przed skutkami zamknięcia kopalni i wyłączenia urządzeń odwadniających.
