Zadanie p.n. „Restauracja, renowacja i rekonstrukcja organów Rieger – Opus 1371 w Kościele p.w. Macierzyństwa NMP i św. Michała Archanioła w Bolesławiu” znalazło się
na liście inwestycji, które otrzymają dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków ogłoszonego jesienią 2022 roku.
Ogłoszenie wyników naboru miało miejsce 14 lipca 2023 roku, zaś wstępna promesa dofinansowania inwestycji została przekazana Gminie Bolesław w dniu 27 lipca 2023
roku.
Dofinansowanie w kwocie 974 893,71 zł stanowi 98% wartości całego zadania.
Rządowy Program Odbudowy Zabytków
Rządowy Program Odbudowy Zabytków zakładał finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków lub udzielenie przez wnioskodawcę dotacji na wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków.
W ramach ogłoszonego naboru wnioskodawca (Jednostka Samorządu Terytorialnego) mógł złożyć maksymalnie 10 wniosków o dofinansowanie z Programu o wartości nieprzekraczającej 3 500 000 zł. Dofinansowanie mogło być przyznane w wysokości nie wyższej niż 98% wartości dotacji.
Wyłonienie zabytków gminnych w drodze konkursu
Konkurs został ogłoszony przez gminę w styczniu 2023 roku. Każdy, kto posiada tytuł prawny do zabytku, mógł złożyć kartę projektu, która m.in. zawierała opis obiektu, harmonogram prac konserwatorskich posiadanego zabytku oraz szczegółowy kosztorys. Komisja Konkursowa oceniała (pod względem formalnym i merytorycznym) karty projektów, złożone przez właścicieli (użytkowników wieczystych/zarządców) obiektów wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków.
Na gminny konkurs od podmiotów zewnętrznych, osób fizycznych wpłynęły dwie karty projektu, jednak jedna z nich w trakcie postępowania oceniającego została wycofana przez wnioskodawcę.
Zadanie po ocenie komisji mogło zostać wpisane na listę wniosków ubiegających się o dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.
Zadania złożone do programu
Gmina Bolesław złożyła 3 wnioski o dofinansowanie następujących zadań:
1) „Aranżacja wnętrza korytarzy w budynku Szkoły Podstawowej im. Stanisława Staszica w Bolesławiu obejmująca m.in. odnowienie, uzupełnienie i utrwalenie zabytkowych elementów okładzin”- inwestycja własna, wnioskowana kwota 638 167,98 zł
2) „Konserwacja pokrycia dachowego gontu drewnianego na zabytkowym dworku w Krzykawce” – inwestycja własna, wnioskowana kwota 88 200,00 zł.
3) „Restauracja, renowacja i rekonstrukcja organów Rieger – Opus 1371 w Kościele p.w. Macierzyństwa NMP i św. Michała Archanioła w Bolesławiu” – udzielenie dotacji, wnioskowana kwota 974 893,71 zł
Ostatnie zadanie pochodziło z naboru wniosków złożonych przez podmioty zewnętrzne.
Spośród wniosków złożonych przez gminę do dofinansowania z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków został zakwalifikowany projekt złożony przez proboszcza Parafii Rzymskokatolickiej w Bolesławiu.
Dofinansowanie zostanie udzielone w formie dotacji przekazanej ze środków rządowych, zatem gmina będzie w praktyce pośrednikiem w przekazaniu tych środków. Zgodnie z założeniami projektu rządowego gmina będzie też służyć wsparciem w czynnościach związanych z ogłoszeniem i przeprowadzeniem postępowania zakupowego prowadzonego na podstawie ustawy Prawo Zamówień Publicznych.
Organy – ich wartość historyczna i artystyczna
Organy firmy Braci Rieger opus 1371 postawiono w bolesławskim kościele w 1907 roku. Usytuowane są na balkonie muzycznym na osi symetrii, po przeciwnej stronie ołtarza głównego. Monumentalny, niezwykle rozbudowany i wręcz niespotykany już neogotycki prospekt organowy posiada dziewięć osi symetrii.
Organy składają się z trzech wielobocznie ukształtowanych wież rozczłonkowanych trzyczęściowymi, dwukondygnacyjnymi segmentami. Górne partie wspomnianych segmentów, a zwłaszcza ich części centralne, przywodzą na myśl formę średniowiecznych, dwudzielnych okien. Bogate zwieńczenie szafy organowej stanowią liczne ażurowe motywy. Górne korpusy piszczałek frontowych przysłonięte są kotarkami o kształtach maswerkowych (maswerk - dekoracyjny, geometryczny wzór architektoniczny używany do wypełnienia górnej części gotyckiego okna).
O niepowtarzalności i niezwykłości prospektu organowego świadczy 140 piszczałek ze stopu cynowo - ołowianego. Część z nich to piszczałki nieme, pełniące jedynie funkcję dekoracyjną. Fenomenem jest to, że pozostały one oryginalne, mimo przeprowadzonych rekwizycji metalu, także organowego, na potrzeby militarne.
Zakres prac konserwatorskich
Organy, stanowiące część stałego wyposażenia kościoła, mają ponad 116 lat i wymagają podjęcia działań mających na celu przywrócenie im pierwotnego brzmienia, blasku i piękna, a przede wszystkim wykonania prac renowacyjnych, które wyhamują procesy samoczynnej dewastacji i starzenia się instrumentu oraz niszczycielskiej działalności owadzich szkodników drewna.
Większość prac konserwatorskich powinna zostać przeprowadzona w systemie warsztatowym przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje, umiejętności oraz sprzęt.
Program prac konserwatorskich zakłada restaurację, renowację i rekonstrukcję organów Rieger – Opus 1371 oraz naprawę i konserwację prospektu organowego wraz z szafą, stanowiących obudowę instrumentu organowego.
Organy w kosciele rzymskokatolickim w Bolesławiu, fot. T. Sawicki, 2004r.
